Page 101 - Диссертация к

айнымалылардың сипаттамаларын ашу үшін маңызды. Ол деректерді жеңіл,
түсінікті және көрнекі формаға айналдырып, әрі қарай қандай талдау түрлерін
жасау керектігін анықтауға көмектеседі. Сипаттамалық статистика
айнымалылардың орташа мәнін, стандартты ауытқуын, максимум және
минимумын көрсетеді. Сонымен қатар айнымалылардың параметрлік немесе
параметрлік еместігін анықтап береді. Параметрлік - бұл айнымалылардың
белгілі бір таралу заңдылығына, дәлірек айтқанда қалыпты шашылым заңына
бағынуын айтамыз және ол статистикалық талдауларда қолдануға жарамды деп
болжанады. Параметрлік емес - бұл айнымалылардың қалыпты шашылым
заңына бағынбайтындығын және қатаң шарттарды қажет етпейтін дәрежелер
немесе реттік шкалалар түрінде талдау жасалатынымен түсіндіріледі [231].
Біздің талдаудағы айнымалылар параметрлік болып саналады, яғни қалыпты
шашылым заңына бағынатындығын көрсетіп тұр. Бұны Шапиро Уилк (Shapira
Wilk) тесті көрсетеді. Мұнда W-мәнді деректер мен p-мәнді деректер қалыпты
шашылымға қаншалықты сәйкес келетінін өлшейді, егер осы мәндердің
нәтижелері 0,05-тен жоғары болса (p>0.05), бұл деректер қалыпты жағдайдан
айтарлықтай ауытқымағандығын көрсетеді. Біздің зерттеудегі W-мәнді және p -
мәнді деректері нәтижелерінің барлығы 0.005 тен жоғары. Бұл келесі қадамда
диаграмма түріндеде талдама жасалды, мұнда «Маржиналды апостериорлы
шашылым» мен «Q-Q Plots» графигі қолданылды (сурет 20).

Маржиналды постериорлық таралым Q-Q қисығы (Q-Q Plots)
(Marginal Posterior Distribution)

Сурет 20 - Маржиналды апостериорлы шашылым мен Q-Q Plots

Ескерту - Талдама JASP бағдарламасын қолдану арқылы автор құрастырған

Маржиналды апостериорлы шашылым (Marginal Posterior Distribution)
графигі қалыпты шашылымға тән қоңырау тәрізді пішінге ие, бұл
айнымалылардың ықтимал мәндерін және оның мүмкін диапазонын көрсетеді.
Мұнда сенім аралығы ретінде графиктің жоғарғы жағында интервал
шекаралары көрсетілген, ол 441,931 – 950,751 аралығын қамтиды. Бұл, 95%
сенімділік аралығы (credible interval) ықтималдығы бар шынайы мән болатын

101