Page 14 - Диссертация к

1 ХАЛЫҚ ҮНІНЕ ҚҰЛАҚ АСАТЫН МЕМЛЕКЕТТІК БАСҚАРУ
ЖҮЙЕСІНІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ МЕН ХАЛЫҚАРАЛЫҚ
ТӘЖІРИБЕ

1.1 Халық үніне құлақ асатын мемлекеттік басқару жүйесінің
теориялық мәні

Мемлекеттік басқару қызметі қоғам өмірінде шешуші рөл атқарады. Ол
елдің әлеуметтік - экономикалық, саяси, құқықтық, рухани және қоғамдық
өмірінің әр түрлі салаларында болып жатқан үрдістер мен құбылыстарды
реттеуді қамтамасыз етеді.
Мемлекеттік басқару қызметінің ықпалы бүкіл қоғамның, жекелеген
әлеуметтік топтардың, халықтың, ұйымдар мен бірлестіктердің, саяси
қозғалыстардың және әрбір жеке азаматтың мүдделерін қозғайды, ал оның даму
эвалюциясында келесідей кезеңдерден өтіп қалыптасқан [26] (сурет 1).

Old Public New Public New Public Digital New Public Smart Good
Administration Management Governance Governance Passion Governance Governance

Сурет 1 - Мемлекеттік басқару жүйесінің даму эвалюциясы

Ескерту - Дереккөздер негізінде автор құрастырған [26], [27], [28]

Old Public Administration. Бұл басқару жүйесі ХХ ғасырда дамып,
мемлекеттік басқаруды орталықтандыру мен иерархиялық тәсілге бейімдеуге
баса назар аударған стиль ретінде танымал болды. Ф.Мошер [20], М.Вебер [21]
және У.Уилсон [23] сияқты зерттеушілер осы мемлекеттік басқару жүйесінің
негізі болған бюрократия мен қатаң реттеу идеяларын дамытты. Бұл модель
елдегі тұрақтылықты қамтамасыз етуге едәуір ықпал еткенімен, икемділік пен
бейімделудің болмауына байланысты көп сынға ұшыраған болатын [29].
New Public Management. Жаңа мемлекеттік менеджмент - моделі 1980
жылдардың ортасында Ұлыбритания, Жаңа Зеландия, Австралия, АҚШ,
Германия және Скандинавия елдерінде кеңінен қолданылды. Бұл ұғым алғаш
рет П.Донливи мен К.Худтың мақалаларында зерттеліп [13], 1982 жылы
Д.Осборнның «Басқаруды қайта құру» кітабында толығырақ қарастырылды
[30]. Авторлардың пікірінше, жаңа модель мемлекеттік органдардың

бақылауын шенеуніктерден жергілікті қауымдастықтарға беру, басқаруды
орталықсыздандыру, ынтымақтастық пен командалық жұмысты дамытуға
бағытталған. Мемлекеттік қызметкерлер азаматтарды тұтынушы ретінде
қараған басқаруды тиімді деп есептеді.
New Public Governance. Жаңа мемлекеттік басқару – бұл желіні басқаруға
және мемлекеттік мекемелер мен жеке және қоғамдық ұйымдар арасындағы

14