Page 32 - Диссертация к

Заңдылық пен сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес мемлекеттік
органдардың қатаң заң аясында әрекет етуін талап етеді. Заң бұзушылықтар
жауапкершілікке әкелуі тиіс, ал сыбайлас жемқорлықтың алдын алу әділдік пен
теңдік қағидаларын сақтау үшін жүйелі түрде жүргізілуі қажет. Құқықтық
сауаттылық азаматтардың өз құқықтары мен міндеттерін түсінуіне ықпал етеді.
Заңнамалық өзгерістер туралы ақпарат тарату және құқықтық білім беру
науқандарын жүргізу заң үстемдігін нығайтуға септігін тигізеді [92].
«Ашықтық» қағидасы азаматтарға қабылданатын шешімдер, саясат және
көрсетілетін қызметтер туралы толық ақпарат алуға мүмкіндік беретін
мемлекеттік органдардың қызметінен тұрады. Ашықтық қоғамның мемлекеттік
институттарға деген сенімін арттырады, биліктің есеп беруін қамтамасыз етеді
және азаматтардың басқаруға қатысуына ықпал етеді. Бұл қағида жеке
деректерді қорғауды және ақпараттық қауіпсіздікті де қамтиды. Мемлекеттік
органдар қоғамға өз қызметі туралы толық және уақтылы ақпарат беруге
міндетті. Ол үшін жария ақпаратқа қол жеткізуді реттейтін заңнаманы әзірлеу
және тиімді қолдану қажет. Бұған мемлекеттік шығыстар, жоспарлар, есептер
және билік органдары жұмысының басқа аспектілері туралы мәліметтерді ашу
кіреді, бұл азаматтардың бақылауын күшейтуге ықпал етеді [85].
Ашықтық азаматтық қоғамның мемлекеттік органдардың қызметіне
мониторинг пен бағалауға белсенді қатысуын білдіреді. Қоғамдық кеңестер,
комиссиялар және тәуелсіз ұйымдар тәуелсіз аудит жүргізе алады, көрсетілетін
қызметтердің сапасын бағалай алады және оларды жақсарту бойынша
ұсыныстар бере алады. Бұл тәсіл мемлекеттік органдар жұмысының тиімділігін
арттыруға және олардың есептілігін нығайтуға ықпал етеді. Бұл қағиданың
маңызды аспектісі азаматтардың дербес деректерін қорғауды және мемлекеттік

ақпараттық жүйелердің қауіпсіздігін қамтамасыз ету болып табылады [93].
Азаматтардың цифрлық қызметтерге және мемлекеттік органдарға деген
сенімін арттыратын ақпаратқа рұқсатсыз қол жеткізуді, деректерді теріс
пайдалануды және ағып кетуді болдырмау үшін шаралар қабылдау қажет. Бұл
демократиялық үрдістерді нығайтуға, азаматтардың билікке деген сенімін
арттыруға және олардың басқару үрдісіне қатысуын арттыруға ықпал етеді.
Оны іске асыру мемлекеттік органдар жұмысының ашық тетіктерін құруды,
цифрлық технологияларды пайдалануды, деректерді тиімді қорғауды және
қоғаммен белсенді өзара іс-қимылды талап етеді. Ашықтық тұрақты, есеп
беретін және әділ мемлекеттік басқаруды құрудың негізіне айналады [86].
«Консенсусқа бағытталу» қағидасы халықтың барлық топтарының
мүдделерін есепке алуға және мемлекеттік органдар, азаматтар мен мүдделі
тараптар арасында диалог құруға бағытталған концепцияның маңызды элементі
болып табылады. Бұл қағида тұрақты және тиімді басқару әртүрлі
көзқарастарды ескеру арқылы мүмкін болады деген идеяға негізделген, бұл
әлеуметтік келісімді нығайтуға және қақтығыстардың алдын алуға ықпал етеді.
Бұл қағиданы іске асыру барлық әлеуметтік, этникалық және жас топтарының
мүдделерін ескеруді қамтамасыз ететін инклюзивті саясат құруды талап етеді.
Қоғамдық консультациялар, ашық пікірталастар және қоғамның әртүрлі
сегменттерімен үнемі өзара әрекеттесу мемлекеттік органдарға халықтың нақты

32