Page 42 - Диссертация к

басқару үдерістерінің құрылымдық заңдылықтары мен даму үрдістерін
анықтап, басқару сапасына әсер ететін факторларды талдауға, тиімді басқару
тетіктерін жетілдіруге бағытталған ұсыныстар әзірлеуге және гипотезаларды
расталуға мүмкіндік береді [131]. Келесі сандық зерттеудің бір түрі ретінде -
Феноменологиялық (Phenomenological survey) «Адамның нақты бір тәжірибені
субъективті түрде қабылдауын бағалау» әдісі арқылы сауалнама жүргізілді. Бұл
- респонденттерден жазбаша немесе электрондық түрде алдын ала дайындалған
сұрақтар негізінде алғашқы ақпарат жинауға бағытталған әдіс.
Феноменологиялық әдіс арқылы сауалнама жүргізу халықтың белгілі бір
топтарының мінез-құлық ерекшеліктеріне қарай олардың көзқарастары мен
ұстанымдарын, құбылыстарды қабылдауларын анықтауға мүмкіндік береді.
Бұл әдіс мемлекеттік басқару жүйесін жетілдіруге арналған ғылыми-негізделген
ұсыныстар жасауға негіз болады [132].
Диссертациялық жұмыста Дүниежүзілік банк мәліметтері негізінде
жасалынған талдаманы жасау мақсатында динамикалық - жүйеленген әдіс
қолданылды. Динамикалық - жүйеленген әдіс - жүйелік талдауды уақыт
ағымында жүретін үдерістерді зерттеумен ұштастыратын ғылыми тәсіл. Бұл
әдіс зерттеу нысанын өзара байланыстағы элементтерден тұратын күрделі әрі
үнемі дамып отыратын құрылым ретінде қарастырады. Бұл әдіс құқық, басқару
немесе әлеуметтік институттар секілді жүйелердің ішкі және сыртқы
факторлардың әсерінен қалай өзгеретінін талдауға мүмкіндік береді. Ол даму
үдерісін оқшау оқиғалар жиынтығы ретінде емес, құрылымды, бірізді және
өзара сабақтасқан процесс ретінде зерделеудің маңызын атап көрсетеді [133].
Диссертациялық жұмыста сапалық әдістің бір түрі ретінде проблемалық-
бағдарлы сұхбат (Problem-centered interview method) әдісі, яғни «бағалау»,

«кедергілерді анықтау» және «ұсыныс беру» әдісі арқылы мемлекеттік
қызметкерлерге эксперттік сараптамалық сұхбат жүргізілді. Бұл - күрделі
қоғамдық-саяси және басқарушылық үдерістерді терең зерделеуде маңызды.
Сараптамалық сұхбат тек фактілерді емес, сонымен қатар мағыналар,
түсіндірулер, мамандардың ішкі көзқарастары мен бағаларын анықтауға
мүмкіндік береді. Оның мақсаты - басқару жүйесінің қазіргі жай-күйін кәсіби
бағалап, жасырын заңдылықтарды ашу және даму келешегін болжауға
мүмкіндік беретін құнды ақпаратты жинау. Бұл әдістің басты артықшылықтары
- зерттеудің тереңдігі мен дәстүрлі сандық тәсілдермен қамтылмайтын сапалы
деректерді алуға қабілеттілігі [134].
Сонымен қатар, жұмыста SWOT талдау жүргізілді. Бұл - зерттелетін
объектіге әсер ететін ішкі және сыртқы факторларды анықтауға мүмкіндік
береді. SWOT талдау басқару жүйесінің немесе саяси стратегияның қазіргі
жағдайын, даму әлеуетін кешенді бағалап, күшті (Strengths), әлсіз (Weaknesses)
жақтарды, мүмкіндіктерді (Opportunities) және қауіптерді (Threats) айқындайды
[135].
Сонымен қатар көптеген зерттеулерде SWOT нәтижелеріне сүйене
отырып, SPACE матрицасы әдісі де қолданылды. Бұл - ұйымның стратегиялық
орнын бағалап, болашақ даму бағыттарын анықтауға көмектеседі.
Диссертацияда осы SPACE матрица қолданылды, ол ішкі және сыртқы

42