Page 43 - Диссертация к

факторларды ескере отырып, ұйымның бәсекеге қабілеттілігі мен даму әлеуетін
бағалауға мүмкіндік берді. Талдау арнайы төрт квадрант арқылы жүргізіліп,
ұпай беру арқылы стратегиялық позиция мен ықтимал әрекеттерді анықтайды
[136].
Бұдан әрі, диссертациялық жұмыстың екінші бөлімінде осы әдістерді
қолдана отырып, халық үнінен құлақ асатын мемлекеттік басқару жүйесінің
қазіргі жай-күйін және стратегиялық қадамдары жөнінде талдау жасалынды.

1.3 Халық үніне құлақ асатын мемлекеттік басқару жүйесінің шет
елдік тәжірибесі ретінде «Good Governance» концепциясының ерекшелігі

«Good Governance» концепциясының негізгі қағидаларына сүйене
отырып, шетелдік озық тәжірибе ретінде осы концепцияны табысты жүзеге
асырып келе жатқан елдер мысалында Швеция, Германия, Дания, Норвегия
Канада және тағыда басқа дамыған елдерге талдау жүргізілді

«Қатысу» қағидасы (Participation) бойынша Швеция елі демократиялық
құрылымды және азаматтардың қоғамдық өмірге қатысуын қамтамасыз етуде
көшбасшы ел болып табылады. Ал «Заңның үстемдігі» қағидасы (Rule of Low)
бойынша Германия мемлекеті құқықтық мемлекеттің үлгісі ретінде танылды.
«Ашықтық» қағидасына келсек (Transparency and Access to Information) Дания
әлемдегі ең ашық елдердің бірі болып саналады. «Консенсусқа бағытталу»
қағидасы бойынша (Responsiveness and Consensus Orientation) Норвегия елі
азаматтардың қажеттіліктеріне тез жауап беру қабілетімен және консенсусқа
қол жеткізуге бағытталған саясатымен ерекшеленеді. Ал «Есеп беру» қағидасы
(Accountability) бойынша Канадада мемлекеттік органдардың есеп беру
жүйесіндегі ең жақсы тәжірибелерді көрсетеді. Бұл елдер аталған қағидаларды
тиімді жүзеге асыра отырып, әлемге үлгі бола алады. Осы елдердің әр қағидаға
сәйкес ерекшеліктерін зерделеу маңызды.
Швеция тәжірибесі
«Good Governance» концепциясы шеңберінде «Қатысу» қағидасын
тиімді іске асырып жатқан дамыған елдерің бірі ретінде Швецияда
демократиялық сайлау жүйесі құрылған. Әр төрт жыл сайын жалпы сайлау
өтеді, онда азаматтар Парламентке (риксдаг), аймақтық және муниципалдық
кеңестерге өкілдер сайлайды. Пропорционалды сайлау жүйесі азаматтардың
елді басқаруға қатысуына ықпал ете отырып, әртүрлі саяси күштер мен
пікірлердің билік органдарында ұсынылуын қамтамасыз етеді. 2018 жылы
парламенттік сайлауға қатысу 97,2% құрады, бұл азаматтық белсенділіктің
жоғары деңгейін көрсетеді [137].
Мұнда бірлестік бостандығы және белсенді азаматтық қоғам маңызды
аспект болып саналады. Швеция азаматтары өздерінің мүдделері мен
сенімдерін көрсететін әртүрлі бірлестіктер мен ұйымдарды құруға және оларға
қосылуға құқылы. Күшті азаматтық қоғам демократиялық үрдісте шешуші рөл
атқарады, бұл адамдарға саясатқа әсер етуге және биліктің әрекеттерін

43