Page 59 - Диссертация к

2. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДА ХАЛЫҚ ҮНІНЕ ҚҰЛАҚ
АСАТЫН МЕМЛЕКЕТТІК БАСҚАРУ ЖҮЙЕСІНІҢ ҚАЛЫПТАСУ
ЖАҒДАЙЫН ТӘЖІРИБЕЛІК ТАЛДАУ

2.1 Қазақстан Республикасында халық үніне құлақ асатын
мемлекеттік басқару жүйесін қалыптастырудың басым бағыттары мен
ағымдағы жағдайы

Қазақстанның даму тарихындағы әрбір кезең өзіне тән мемлекеттік
басқару модельдерін талап етті. Әр модельдің өзгеруі экономикалық және
әлеуметтік үрдістердің логикасына негізделіп жүзеге асырылды. Мемлекеттік
басқару жүйесінің эволюциясы төрт негізгі кезеңге бөлінеді:
Бірінші кезең (1991-1997 жж.). Мемлекеттік басқарудың
институционализациясы кезеңі, толығырақ айтқанда базалық басқару
модельдерінің енгізілуі, тәуелсіздіктің негіздерін қалыптастыру және басқару
жүйесінің құрылымдық өзгерістері. Бұл кезеңде еліміздің мемлекеттік басқару
жүйесін қалыптастыруға арналған алғашқы қадамдар жасалды.
Екінші кезең (1997-2007 жж.). Әлеуметтік мемлекет моделінің
қалыптасуы. Елдің дамуында экономикалық мәселелерді шешу, кейіннен
саясатқа көңіл бөлу қағидалары, сондай-ақ «Жалпыға ортақ әл-ауқат»
тұжырымдамалары енгізілді. Бұл кезеңде Қазақстанның стратегиялық бағыты
ретінде «Қазақстан-2030» стратегиялық даму бағдарламасы мен 2010 жылға
дейінгі жоспарлар қабылданып, көпшілікке ортақ игіліктерді қорғау және
дамыту үшін қажетті реформалар жүзеге асырылды. Сонымен қатар, Қазақстан
халқының Ассамблеясы құрылып, партиялық жүйе енгізілді. Мемлекеттік

басқару жүйесі директивалық үлгіден индикативтік үлгіге ауысты, мемлекеттік
қызметтің ұлттық моделі қалыптасты, орталықсыздандыру мен даму
институттарын қалыптастыру жұмыстары басталды.
Үшінші кезең (2007-2017 жж.). Қазақстанның әлемдегі дамыған 30 елдің
қатарына қосылуға бағытталған «Қазақстан-2050» стратегиялық даму
бағдарламасы қабылданып, индустриялық-инновациялық даму мен
цифрландыру, жаңа инфрақұрылымдар салу және мемлекеттік активтерді
басқару бойынша ұлттық холдингтер құрылды. 2011 жылы мемлекеттік
қызметтің жаңа моделінің тұжырымдамасы әзірленіп, мемлекеттік органдардың
бесжылдық стратегиялық жоспарлары мен тиімділік бағалаулары енгізілді. «А»
корпусының кәсіби басқарушылары мен жауапты хатшылар институты
құрылды.
Төртінші кезең (2017-2020 жж.). 2015 жылы Қазақстанда мемлекеттік
басқарудың жаңа архитектурасын қалыптастыратын бес институционалдық
реформа жарияланды. Бұл кезеңде мемлекеттік бағдарламалардың саны
қысқартылып, «Ашық үкімет» бастамасы енгізіліп, ықшам және кәсіби
мемлекеттік аппарат құрылды. Сонымен қатар, мемлекеттік қызметтің
мансаптық моделіне өту, мемлекеттік басқаруды орталықсыздандыру және
бәсекелестік ортаға бірқатар функцияларды беру үрдісі жалғасты. 2017 жылы
мемлекеттік өкілеттіктерді қайта бөлу бойынша конституциялық реформа

59