Page 61 - Диссертация к

Осы тұрғыдан алдыңғы бөлімде жасалынған зерттеу нәтижесі негізінде
Дүниежүзілік Банктің мемлекеттік басқару сапасы мен тиімділігін бағалайтын
Worldwide Governance Indicators санаттары бойынша Қазақстанның төмен
көрсеткіштерге ие болу себебін анықтау мақсатында WGI көрсеткіштерінің
жекелеген санаттарына талдау жасалды. Бірінші кезекте Қазақстан
Республикасының осы аталған Дүниежүзілік Банктің GRICS индикаторы
бойынша әлем елдері арасында 2019-2024 жылдар арасындағы баллдық
өзгерісінің динамикасы бағаланды (кесте 12):

Кесте 12 - GRICS мемлекеттік басқару сапасының көрсеткіштері
бойынша Қазақстанның баллдық өзгеріс динамикасы (2019 – 2024)

Жылдар
Санаттары
2019 2020 2021 2022 2023 2024 -\+
1. Дауыс беру құқығы және есеп 15 14 15 18 19 18 ▲
беру
2. Саяси тұрақтылық және зорлық- 44 41 38 38 32 31 ▼
зомбылық/терроризмнің болмауы
3. Үкіметтің тиімділігі 50 54 55 55 58 57 ▲
4. Заңнаманың сапасы 50 52 56 55 52 51 ▲
5. Заңның үстемдігі 38 32 36 33 35 34 ▼
6. Сыбайлас жемқорлыққа қарсы 37 45 40 47 48 45 ▲
күрес
Ескерту - GRICS мәліметтері негізінде автор құрастырған, 2024 [187]
* Елдер арасындағы баллдық рейтингі (100 балл ең жоғары) (▲-өсу белгісі, ▼-төмендеу
белгісі )

Қазақстан екі түрлі санатта соңғы жылдары төмен балдарға ие болған,
олар «Саяси тұрақтылық және зорлық-зомбылық/терроризмнің болмауы»
бойынша 2019 ші жылы 44 балл жинаса 2024 жылға дейін төмендеп 31 балды
иеленді, ал «Заңның үстемдігі» бойынша да 2019 ші жылы 38 балл боса 2024
жылы 34 балға түскен.
Бұл екі санат бойынша төмен көрсеткіштің негізгі себептері осы
кезеңдердегі елдегі орын алған көтерілістер мен саяси үдерістерге байланысты
деп санаймыз. Көптеген бейбіт акциялар тәртіпсіздіктерге ұласып, билік
тарапынан қатал басып-жаншылу жағдайлары орын алған болатын. Аталған
оқиғалар негізінен әлеуметтік-экономикалық қиындықтар мен мемлекеттік

органдардың тиімділігінің жеткіліксіздігі салдарынан туындады. Заңның
үстемдігіне қатысты көрсеткіштерге келсек осы жылдар аралығындағы елдегі
құқық қорғау жүйесінің әлсіз тұстары әсер еткен. Бұнда ұлттық қауіпсіздік
қызметтері мен құқық қорғау органдарының жұмысының жеткіліксіздігі бұл
салаларда реформалар жүргізу қажеттігін көрсетті. Бұдан бөлек, заңның
үстемдігіне қатысты мәселелер аймақтық деңгейдегі ұйымдасқан қылмыстық
топтардың белсенділігі, терроризммен күрес заңнамасындағы кейбір шектеулер
және шетелден оралған азаматтарға қатысты заңнамалық шаралар арқылы
көрініс табады [195]. Ал осы аталған GRICS жүйесінің мемлекеттік басқару

61