Page 64 - Диссертация к

Демократия индиксі бойынша Қазақстанның динамикалық өзгеріс
нәтижесі келесідей (сурет 13).

Қазақстанның демократия деңгейінің өзгеріс динамикасы (2010-2023)
3.4
3.3 3.3
3.3
3.2 3.2
3.2
3.1 3.1
3.1
3 3 3 3 3
3
2.9 2.9 2.9
2.9
2.8

2.7
2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024

Сурет 13 – 2011 - 2024 жылдар арасындағы демократия деңгейі бойынша
динамика

Ескерту - The Economist Intelligence Unit, Democracy Index, мәліметтері негізінде автор
құрастырған, 2024 [189].
* Барлық елдер арасындағы орындардың рейтингі 0-ден (ең төменгі) 100-ге дейін (ең жоғары).

Нәтижелер Қазақстанның 2011 - 2024 жылдар аралығындағы демократия
деңгейінің 3,1 мен 3,3 балл аралығында болып, әрі орын санаты бойынша әлем
елдері арасында 132 мен 144-ші орындар аралығында ғана құбылып
отырғандығын көрсетті.
Негізгі себеп елдегі саяси жүйенің ерекше сипаттарымен, әлеуметтік-
экономикалық өзгерістермен және азаматтық құқықтардың шектелуімен
түсіндіріледі, сонымен қатар, бұл жерде адами капитал маңызды фактор болып
табылады. Билік органдарының орталықтандырылуы және саяси плюрализмнің
шектеулері себеп болып отыр деп санаймыз. Елде сайлау үрдістері
азаматтардың кең ауқымды қатысу белсенділігінің төмендігі азаматтық
қоғамның дамуын тежеп, халықтың саяси белсенділігіне теріс әсер етеді.
Бұндай жағдайлар демократия деңгейіне кері әсер етіп, елдегі саяси
тұрақсыздықты байқатты. Халықтың экономикалық саясатқа деген сенімсіздігі
мен әлеуметтік қорғау шараларының жеткіліксіздігі елдегі демократиялық

көрсеткіштерге тікелей ықпал етті [198].
Соңғы жылдарда орын алған жоғары инфляция жағдайында жеке
табыстың төмендеуі, халық арасындағы іскерлік белсенділік индиксінің
төмендеуі, негізгі азық-түлік тауарларының бағасының күрт өсуі елдегі
демократия деңгейінің жоғарыламауына негізгі себеп болып табылады [199].
Legatum Prosperity Index - (The Legatum Institute) Legatum институтына
қарасты Британдық талдау орталығының зерттеу нәтижелері бойынша
жасалатын «Өркендеу индиксі» рейтингті бойынша соңғы онжылдықта
Қазақстан өзінің өркендеу индиксінде айтарлықтай жоғары болмасада біршама

64